فضا|کهکشان|نجوم|سیارات

تلسکوپ فضایی اچ‌دی‌اس‌تی و کشف بیشتر اسرارِ کیهان در آینده

تلسکوپ فضایی اچ‌دی‌اس‌تی (HDST سرواژۀHigh Definition Space Telescope )، طرحی از انجمن دانشگاه‌ها برای پژوهش در نجوم (AURA سرواژۀ Association of Universities for Research in Astronomy) است که در سال ۲۰۱۵/۱۳۹۴ ارائه شد. اگر این طرح به شکل رسمی اجرائی گردد، هزینۀ ساخت آن بالغ بر ده میلیارد دلار (حدود ۴۰هزار میلیارد تومان) خواهد بود.

این طرح از جهت طراحی و ساخت، شباهت‌های بسیاری با تلسکوپ فضایی جیمز وب دارد؛ اما با آغاز به کار تلسکوپ جیمز وب در سال ۲۰۱۸/۱۳۹۷ تجارب بسیاری در به‌کارگیری تکنیک‌های مختلف و میزان بازدهی این تلسکوپ به دست خواهد آمد که در این طرح ارتقاء خواهد یافت. برای این تلسکوپ، همانند تلسکوپ جیمز وب، نقطۀ لاگرانژی L2 ناحیه‌ای در فاصلۀ ۱/۵ میلیون کیلومتری پیشنهاد شده که کم‌ تأثیر و متعادل از گرانش ماه و خورشید است.

در تصویر، قیاسی میان آینه‌های تلسکوپ فضایی هابل، تلسکوپ فضایی جیمز وب و تلسکوپ فضایی اچ‌دی‌اس‌تی مشاهده می‌کنید

اسپیس‌ایکس می‌خواهد سه بالابرنده فالکون هِوی را همزمان فرود آورد!

شرکت اسپیس ایکس(SpaceX)  قصد دارد زمانی که پرتاب موشک «فالکون هِوی»Falcon Heavy)  که «فالکون سنگین» هم خوانده می‌شود) را در سال جاری آغاز می‌کند، سه بخش بالابرندۀ آن را به‌طور همزمان بر زمین فرود آورد. این شرکت، جزئیاتی جالب‌توجه از طرح خود برای انجام دادن این کار منتشر کرده است.

موشک‌ فالکون هِوی به‌جای تک بالابرندۀ(Booster)  فالکون ۹، سه بخش بالابرنده خواهد داشت و به‌این‌ترتیب قوی‌ترین موشک فعالِ موجود خواهد بود. اسپیس ایکس تاکنون تعدادی بالابرندۀ فالکون ۹ را پس از پرتاب، روی سکوهای شناور یا سکوی فرود مخصوص خود در کیپ کاناورال فلوریدا بر زمین نشانده است. اما این شرکت در بهره‌برداری از موشک فالکون هِوی با مشکل جدیدی مواجه خواهد بود، و آن اینکه چگونه تمام بالابرنده‌های این موشک به زمین بازگردانده شوند. اسپیس ایکس بر اساس اسنادی که به‌تازگی منتشر کرده است، قصد دارد از سکوهای دیگری در نزدیکی سکوی موجود فعلی در کیپ کاناورال استفاده کند تا بالابرنده‌های موشک فالکون هِوی را سالم به زمین برساند. هدف اسپیس ایکس ساخت دو سکوی فرود بتنی دیگر، هریک به قطر ۸۶ متر است. طبق گزارش این شرکت، ضخامت هرکدام از این سکوها باید دست‌کم نیم متر باشد تا بتواند در برابر نیروهای وارد شده بر آن حین فرود موشک دوام بیاورد.

رئیس موسسه ستی: فرازمینی‌ها احتمالا شبیه ماشین هستند!

موجودات فضایی چه شکلی هستند؟ این پرسشی است که خیلی وقت‌ها به آن فکر کرده‌ایم. بعضی‌ها معمولا آنچه از هوشمندان فرازمینی تصور می‌کنند، تصویر یک موجود کوچک‌اندام سبز رنگ با کله‌ای بزرگ و … است!

اما سیت شوستاک (Seth Shostak) سرپرست موسسه جست‌وجوی هوش فرازمینی (SETI) در کالیفرنیا در گفت‌وگوی تلویزیونی با نیل دگراس تایسون در برنامه استارتاک (StarTalk به معنی گفت‌وگوی ستارگان) از اینکه گزارش‌های متعدد مشاهده یوفوها (UFO به معنی شیء پرنده ناشناس) موجب شده تصور ما از هوشمندان فرازمینی به اشتباه به تصویر کشیده شود، اظهار تأسف کرد؛ او می‌گوید تعداد این مشاهدات بسیار زیاد و به ۱۰هزار تا ۲۰هزار گزارش در سال می‌رسد. شوستاک تصریح می‌کند که بسیاری از علاقه‌مندان یوفوها درباره تجربیاتشان در این زمینه، با خود او شخصا تماس می‌گیرند.

سایه سیاره‌ای فراخورشیدی، حضور آن را آشکار کرد

یافتن سیاراتی که به دور ستارگان دیگر می‌گردند به علّت کوچک و کم‌نور بودن آنها، کار دشواری است. اما به‌تازگی نشانه‌هایی در اطراف یکی از ستارگان نزدیک به ما یافت شده است که به‌ نظر می‌رسد به شیوه‌ای متفاوت و منحصربه‌فرد از وجود سیاره‌ای فراخورشیدی در آن محل خبر می‌دهد. روی قرصی از گاز و غبار که اطراف این ستارۀ جوان وجود دارد سایه‌ای در حرکت است که بهترین روشِ توجیه آن، وجود سیاره‌ای در حال گردش به دور این ستاره است.

پیش‌بینی احتمال وقوع انفجاری ستاره‌ای تا پنج سال دیگر

به گفته گروهی از اخترشناسان، ممکن است حدود پنج سال دیگر نواختری در صورت فلکی دجاجه یا ماکیان ظاهر شود. عامل ظهور این نواختر، ادغام ستارگان منظومه‌ای دوتایی خواهد بود، رویدادی که انفجارحاصل از آن سبب خواهد شد این منظومه ۱۰هزار بار درخشان‌تر شود. این نخستین بار است که اخترشناسان، وقوع نواختری را در بازه زمانی مشخص پیش‌بینی می‌کنند.

 این منظومه دوتایی که در فاصله ۱۸۰۰ سال نوری از زمین واقع است، KIC 9832227نام دارد و منظومه‌ای گرفتی است؛ به این معنا که همان‌طور که دو ستاره‌ آن به دور هم می‌گردند، هریک برای مدت کوتاهی از دید ناظر زمینی مقابل دیگری قرار می‌گیرد و پدیده «گرفت» رخ می‌دهد. دانشمندان تصور می‌کنند که دو ستاره در حدی به یکدیگر نزدیک‌اند که لایه بیرونی مشترکی دارند؛ به عبارتی منظومه شبیه یک بادام زمینی است که دو نقطه نورانی در آن قابل تشخیص است. دوره تناوب گردش این ستارگان ۱۱ ساعت است.

کشف منبعی شگفت‌انگیز برای امواج رادیویی مرموز

ستاره‌شناسان مکان یک فوران رادیویی مرموز، سریع  ولی قدرتمند در فضا را کشف کردند. به طور حیرت‌انگیزی، منبع این امواج متناوب، کهکشانی تاریک و کوچک است که در فاصله ۲/۵ میلیارد سال نوری از زمین قرار دارد.

این انفجارها که برای نخستین بار سال ۱۳۸۶مورد بررسی قرار گرفتند تاکنون یکی از معماهای غیرقابل حل برای دانشمندان بوده‌اند و بی‌شک این کشف، گامی بلندی در جهت پرده‌برداری از رموز این فوران رادیویی شگفت انگیز است.این امواج رادیویی سریع، خارج از کهکشان راه شیری و به طور ناگهانی و غیر منتظره مشاهده می‌شوند. اگرچه نمایان شدن‌شان چند میلی‌ثانیه ادامه دارد اما توان تابشی آن‌ها معادل ۵۰۰میلیون خورشید است.

ستاره نوترونی چیست؟

ستاره هاي نوتروني ستاره هاي در حال مرگي هستند كه به نظر ميرسند تقريبا از هر طبقه بندي اي حذف شده اند! آنها كوچك و بسيار چگال و با قطر تقريبا ۲۰ كيلومتر و جرم تقريبا ۱٫۵ برابر خورشيد ما هستند. از این رو يك قاشق چايخوري از اين ستاره ها بر روي زمين وزني تقريبا برابر ۱۰۰ ميليون تن خواهد داشت!!!

آنها همچنين با سرعتي بسيار زياد حول محور خود گردش ميكنند. سرعتي حدود ۷۰۰ بار در ثانيه! و طبق تحقيقي جديد خاصيتي بسيار باور نكردني ديگر در مورد آنها كشف شده؛ سطح بيروني اين ستاره هاي متلاشي شده احتمال ميرود كه ۱۰ ميليارد بار قويتر از فولاد يا هر آلياژ ديگر زميني باشد.

نخستین نور در عالم

آسمان شب با هزاران نقطه نورانی تزئین شده است و تریلیون ها ستاره در گروه هایی بنام کهکشان در سر تا سر عالم پراکنده شده اند. ستاره ها ابتدایی ترین و رایج ترین اجرام درعالم اند که دراندازه های گوناگونی پیدا میشوند. آنها کره های عظیمی از گاز هیدروژن و هلیم – گاهی هم با کمی عناصر سنگین تر- هستند که در ابرهای چرخان وسیعی بنام سحابی(nebula) شکل گرفته اند.

در طی چند میلیون سال گرانش سبب میشود مواد در بخش های مختلف سحابی با هم بیامیزند و تکه های بزرگتر و سنگین تری را شکل دهند. سرانجام این بخش سحابی به تدریج تحت فشار گرانش جرم خودش فرو میریزد. وقتی چگالی و دمای هیدروژن در بخش مرکزی تکه ای از سحابی به قدر کافی زیاد شود واکنش گرما- هسته ای به نام همجوشی(fusion) آغاز میشود که طی آن چهار هسته اتمی هیدروژن بهم جوش میخورند و یک هسته اتمی هلیم شکل میدهند. جرم یک هسته هلیم ۷/۰ درصد کمتر از جرم چهار هسته هیدروژن است. این جرم گمشده به انرژی تبدیل میشود.

این اثر فوق العاده که بیشتر شبیه به نبردی عظیم در یک اتاق کوچک بازی و یا برگزاری یک مهمانی بزرگ در فضایی به کوچکی یک قفسه میباشد، باعث آزادسازی و پراکنده شدن این انرژی عظیم در کیهان میگردد.( در زیر تصویری بسیار شگفت انگیز از منار مخروطی سحابی عقاب را می بینید. یکی دیگر از شاهکارهای آفرینش که انسان را به تحیر وا میدارد. سحابی عقاب که در واقع یکی از جوانترین سحابی ها به شمار می آید از گازها و غبار ستاره ای شکل گرفته است و به عنوان یکی از مشهورترین ستون های آفرینش شناخته شده است).

این زمانی است که ستاره ای متولد میشود و بلافاصله شروع به انتشار انرژی میکند. ما این انرژی را به صورت نور میبینیم, به صورت گرما حس میکنیم, و به شکل دیگر صورت های تابش, همچون پرتو ایکس و پرتو فرابنفش, آشکارش میکنیم. در حقیقت, هر ثانیه میلیاردها بمب هیدروژنی درون خورشید منفجر میشوند. البته ستاره ها منفجر نمیشوند چون فشار انفجار همجوشی هسته ای, رو به بیرون, در هسته شان کاملا با فشار گرانشی جرم عظیم اطراف هسته, رو به درون, در تعادل است.

نکاتی ضروری پیش از خرید تلسکوپ

خرید یک تلسکوپ بزرگترین تصمیم بک اخترشاس آماتور به شمار می آید. امیدواریم اولین تلسکوپی که می خرید تلسکوپی باشد که بیشتر از همه از آن استفاه کنید. تلسکوپی که خاطرات زیادی با آن دارید، تلسکوپی که بتوانید آن را به فرزندانتان بدهید.

بزرگترین مزیت تلسکوپ های خوب این است که در تمام طول زندگی با شما خواهند ماند. اگر به خوبی از آن مراقبت شود تجهیزات نوری آن خراب نمی شود و تا ابد ماندگار خواهد بود. امروزه اغلب تلسکوپ ها بسیار خوب و مناسب هستند، به غیر از برخی موارد استثنایی قابل توجه که به راحتی قابل شناسایی است.

ماورای نور

رصدخانه اشعه ایکس Chandra در ارتفاع بسیار بالای زمین در چرخش است و با دقت بسیار زیاد به تاریکترین نقاط فضا می نگرد. با جستجوی ترسناک ترین و با شکوه ترین جلوه های گیتی، این تلسکوپ برجسته، آنچه چشمان ما قادر به دیدنش نیست را آشکار می سازد و ما را به آنسوی روشنایی ها می برد.

Chandra بهترین عملیات اختر شناسی اشعه ایکس ناساست. پنجره ای به جهانی باز می کند که قدرتمندترین پدیده ها در تاریکی می درخشند.